sobota, 20 lutego 2010

Potrzebne materiały o kulturze ludowej Suwalszczyzny



W roku 2010 na rynku wydawniczym ukaże się książka „Kultura i sztuka ludowa Suwalszczyzny”. Książka ta będzie podsumowaniem projektu „Ludowa tradycja Suwalszczyzny – etnograficzne kompendium” prowadzonego przez zespół suwalskich etnografów i folklorystów pod kierownictwem prof. dr hab. Mariana Pokropka (pracownik emerytowany; były kierownik Zakładu Etnografii Polski i Słowiańszczyzny w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej, od ponad 40 lat gromadzi zabytki sztuki ludowej, które można oglądać w jego muzeum w Otrębusach pod Warszawą).

Zakres projektu obejmuje m.in. przeprowadzenie badań oraz wykonanie dokumentacji architektury i sztuki ludowej w sposób weryfikujący zmiany zaszłe na przestrzeni 40 lat od czasów pierwszych prac badawczych prof. Pokropka na terenie Suwalszczyzny. Owocem poprzednich badań była książka „Wytwórczość i sztuka ludowa Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego” (Warszawa 1979), która do dzisiaj jest jedynym materiałem traktującym całościowo o ludowej kulturze materialnej tego regionu.

Podczas rozmowy z prof. Pokropkiem dowiedziałem się, że jest on również zainteresowany kulturą ludową ziemi bakałarzewskiej i badaniami na tym obszarze Suwalszczyzny. Stwierdziłem, że jest to doskonała okazja do promocji naszej gminy, popularyzacji kultury ludowej, a także uwiecznienia tych informacji na kartach książki, która ma szansę stać się najbogatszym źródłem informacji z tego zakresu. Tym samym zaoferowałem profesorowi pomoc w gromadzeniu materiałów dotyczących naszej miejscowości. W zakres pożądanych tematycznie materiałów wchodzą:

  • zdjęcia architektury (zarówno stare, jak i współczesne budynki wiejskie, zdobienia okiennic, ganków, organizacja obejść itd.);

  • święta i ceremoniały związane z kościołem i wiarą (procesje, odpusty, dożynki, śluby, stragany odpustowe, obchodzenie Bożego Narodzenia, Świąt Wielkanocnych, do tego doliczyć można przyozdabianie pojazdów - dawniej wozów/bryczek, a dzisiaj samochodów itd.);

  • informacje o zespołach ludowych (w tym wypadku „Zajączkowiacy” i „Bakałarz” - zdjęcia, relacje z imprez, teksty pieśni, informacje o historii zespołu i składzie);

  • informacje o podaniach, legendach, pieśniach, wierszach o regionie itp.;

  • zdjęcia osób w strojach ludowych, a także - w przypadku starych zdjęć - po prostu w ubraniach z epoki

Następnie, za około tydzień lub dwa (generalnie jak najszybciej), mam spotkać się z profesorem w celu omówienia zgromadzonych materiałów i wyboru tych, które nadają się do książki. Ponieważ sam tych materiałów za wiele pewnie nie zgromadzę, będę posiłkował się głównie naszą skarbnicą wiedzy o regionie, czyli Tomkiem Naruszewiczem, ale także chciałem zaprosić do współpracy wszystkich chętnych mieszkańców naszej gminy, i - w szczególności - członków TPZB :). Wszystkie dostarczone materiały opatrzone będą informacją, z czyich zbiorów pochodzą i kto jest ich autorem, chyba że ta osoba nie będzie wyrażała na to zgody. Dodam również, że nie czerpię żadnych korzyści finansowych i materialnych z tego tytułu. Uważam, że szybko kolejna pozycja naukowa o podobnej zawartości merytorycznej nie powstanie i po prostu nie może nas tam nie być!
Osoby zainteresowane współpracą proszę o kontakt na maila baccalarius@gmail.com

foto źródło: http://marcinimatylda.blox.pl/html

wtorek, 9 lutego 2010

Grunwald po Ostródzku



Jak to w życiu bywa, czym bliżej rocznicy Grunwaldu tym coraz więcej jest inicjatyw z tym związanych. Jedne są bardziej udane (vide Pudzian w roli Mikołaja Powali z Taczewa) inne mniej i tak najbardziej zainteresował mnie dzisiaj pomysł władz Ostródy, które postanowiły uwaga, uwaga, uwaga .... pomnik wybudowany w 1970 ku chwale funkcjonariuszy MO i SB poległych w walkach z przeciwnikami Polski Ludowej przerobić na pomnik upamiętniający bitwę pod Grunwaldem :). Jak mówią włodarze miasta pomysł wziął się stąd, że pomnik od początku lat 90. stał bez pierwotnej tablicy i nie było pomysłu jak go zagospodarować na nowo. Po przeróbce orzeł zyskałby koronę (zgodnie z rekomendacją Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa) i dodano, by tablice z napisem "Pomnik Bitwy Grunwaldzkiej 15 VII 1410 - 15 VII 2010 - Praojcom na chwałę w 600. rocznicę - Mieszkańcy Ostródy". Za takim podejściem przemawia dodatkowo fakt, że sam pomnik stoi przy ulicy Grunwaldzkiej oraz że orzeł znajdujący się na postumencie trzyma dwa nagie miecze.
Tego typu wydarzenia nie są nowością dla mieszkańców Ostródy gdyż doświadczali ich już dwukrotnie wcześniej. Z pomnika upamiętniającego trzech cesarzy niemieckich powstał pomnik Jedności Europejskiej - odsłonięty, gdy Polska wchodziła do UE. Portrety cesarzy znajdujące się w niszach zastąpiły herby Ostródy, partnerskiego niemieckiego miasta Osterode am Harz i Unii Europejskiej. Natomiast z pomnika żołnierza pruskiego zrobiono pomnik Tadeusza Kościuszki.
Musze przyznać, że sytuacja jest dość zabawna i przypomina mi bardzo scenę z filmu "Miś" kiedy to żołnierz w mundurze Pruskim staje się polskim dziedzicem Wawrzyńcem Pruskim po przepasaniu biało-czerwoną szarfą :).

poniżej zamieszczam fragment filmu "Miś" oraz zdjęcia pomnika z Ostródy (jeszcze nie przerobionego :))







niedziela, 7 lutego 2010

Wirtualny Sztetl


Patrząc na tytuł pewnie każdy zastanawia się co to takiego ten sztetl? Tak więc odpowiadam: słowo sztetl pochodzi z języka jidysz (שטעטל) i oznacza miasto/miasteczko w dużej mierze zdominowane przez kulturę żydowską. Natomiast "Wirtualny Sztetl" jest nazwą projektu prowadzonego przez Muzeum Historii Żydów Polskich. Co prawda muzeum nie ma jeszcze nawet siedziby a będzie ją miało dopiero w roku 2012 ale od jakiegoś czasu gromadzi materiały dotyczące życia żydów na ziemiach Polskich. Materiały te można oglądać za pomocą strony http://www.sztetl.org.pl można na niej znaleźć około 900 miejscowości w II Rzeczpospolitej w której kiedyś w dużych skupiskach zamieszkiwali żydzi. Strona jest dwujęzyczna a po zalogowaniu można dodawać lub edytować swoje wpisy. Piszę o tym nie bez kozery gdyż odszukałem na niej także Bakałarzewo. Informacji za dużo tam nie ma ale jest np. zdjęcie dawnej drewnianej synagogi Bakałarzewskiej (zdjęcie prawdopodobnie z 1915 r.). Osoby posiadające jakieś zdjęcia społeczności żydowskiej z tamtego okresu zachęcam do umieszczania ich w serwisie.

zobacz także stronę muzeum: http://www.jewishmuseum.org.pl/
link do podstrony Bakałarzewa w Sztetlu